Pretjerana jurnjava za srećom stvara stres koji vodi u depresiju

Prije nekoliko godina objavila sam članak „Šta je sreća?“ koji sadrži istraživanja i ideje o sreći različitih stručnjaka – od antičkih filozofa Platona i Aristotela do modernih doktora i učitelja.

Poseban naglasak stavljen je na činjenicu da današnje generacije odrastaju u uvjerenju da je sreća prirodno stanje čovjeka, neophodan uslov njegovog života, a da se ta sreća može steći kupovinom dobre kuće, prestižnog automobila, dobijanjem visoke pozicije, jedenjem skupih proizvoda, lakim dobijanjem kredita za kupovinu onoga što želite, itd. ​

Odnosno, današnje generacije misle da sreća leži u tome da posjeduju nešto prestižno, brendirano, skupo, što ih uzdiže u rang "izabranih" - sretnih vlasnika. A to je zamka koja čini nesrećnom mlađu generaciju, koja odrasta kao potrošači roba i usluga, koja u tome vide smisao i sreću, ali u suštini ne dobija efekat koji očekuje.

Sada bih se dotakla teme sreće sa druge prilično neočekivane strane. Zanimljiva psihološka zapažanja, eksperimentalno potvrđena, sugerišu da je idealiziranje sreće, čineći je glavnim ciljem i mjerilom sopstvenog života, ključni faktor rizika za razvoj kliničke depresije i smanjenje nivoa emocionalnog blagostanja. Potraga za srećom daje upravo suprotan rezultat: precjenjujući njen značaj, postajemo posebno osjetljivi na stres i zanosimo se "samobičevanjem", odnosno preuveličavamo svoje probleme i greške. Željela bih da citiram izvode eksperimenata iz članka psihoterapeutkinje Džulije Reš, “Zašto pozitivan stav može dovesti do depresije”:

“Ne tako davno, zapadnim svijetom je zavladala epidemija neutemeljenog vjerovanja da je čovjek stvoren za sreću. Od tada se ne vodimo samo ciljem da postanemo sretni u našim individualnim životima, već i mjerimo kvalitet odnosa sa drugima kroz sreću. Vjeruje se da romantične, porodične i prijateljske veze funkcionišu ako ljudi usrećuju jedni druge kada prestanemo da sumnjamo u nešto i uzdignemo to do apsolutne dobrote, do te mjere da se to pretvara u represivnost. Danas se promoviše aksiom: onaj ko je srećan je uzor i dobra osoba, onaj ko se osjeća loše je loša osoba."

Prema mišljenju slovenačke filozofkinje (Alenke Zupančič), moralni imperativ sreće i istovremeno nemogućnost da se do nje dođe, pretvara nas u sopstveni Gulag. Mi nismo samo nesrećni – mi umnožavamo svoju nesreću prekoravajući sami sebe, jer ne ispunjavamo osnovni moralni zahtjev našeg vremena.

Istraživači su izveli eksperiment: zamolili su dvije grupe ljudi da riješe niz zadataka, ali pod različitim uslovima. Učesnici prve grupe smješteni su u „sretnu sobu“, okruženje koje je naglašavalo vrijednost sreće, uključujući motivacijske postere, popularne knjige o sreći i bilješke s inspirativnim frazama. Osim toga, eksperimentator je pokazao važnost osjećaja sreće tako što se ponašao veselo i pozitivno. 

Učesnike u “srećnoj sobi” pozdravio je riječima: “Izvinite, kompjuter ne radi u prostoriji u kojoj sam ga testirao. Moraćemo da iskoristimo ovaj. Ne brinite za moje stvari, učio sam u ovoj sobi. Jeste li ranije čitali neku od ovih knjiga? Mama mi ih je poklonila ove godine da mi pomognu i puno su mi pomogle! Mislim da je zaista važno ostati pozitivan, znate? Biti preplavljeni stresom ili tugom je gubljenje vremena. Ove knjige su me naučile kako da ne dozvolim da me negativnost savlada i da ostanem sretan.”

Druga grupa je radila u neutralnom okruženju. Svi zadaci su u početku bili nemogući, ali učesnici nisu znali za to.

Eksperiment je pokazao da su učesnici koji su pokušali da riješe nemoguće probleme u "srećnoj sobi" imali tri puta veću šansu da budu opsjednuti svojim neuspjehom. Bili su mnogo nesretniji u poređenju sa onima koji su takođe podbacili, ali su učili u „neutralnoj sobi“.


(Autorka: Irina Kornilova, psiholog
www.uniqorner.com)